UWAGI OGÓLNE
W ostatnich latach, w celu promocji prowadzonej przez siebie działalności, przedsiębiorcy coraz częściej organizują szeroko rozumiane konkursy z nagrodami w mediach społecznościowych. Niewiele osób jednak zdaje sobie sprawę z faktu, iż w niektórych przypadkach na organizatorze ww. wydarzeń spoczywają obowiązki wynikające z ustawy z dnia 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych (dalej również jako „Ustawa”), która określa warunki urządzania gier hazardowych i zasady prowadzenia działalności w tym zakresie oraz zasady opodatkowania podatkiem od gier hazardowych.
KONKURS CZY LOTERIA FANTOWA – RÓŻNICA
Konkurs nie posiada swojej definicji ustawowej, najbliżej jest mu jednak do przyrzeczenia publicznego, uregulowanego w treści art. 919 §1 k.c., zgodnie z którym kto przez ogłoszenie publiczne przyrzekł nagrodę za wykonanie oznaczonej czynności, obowiązany jest przyrzeczenia dotrzymać.
Natomiast zgodnie z treścią art. 2 pkt 1 ust. 9 Ustawy, grami losowymi są gry, w tym urządzanie przez sieć Internet, o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik w szczególności zależy od przypadku.
Do powyższego kręgu zaliczane są m. in. loterie fantowe, w których uczestniczy się przez nabycie losu lub innego dowodu udziału w grze, a podmiot urządzający loterię oferuje wyłącznie wygrane rzeczowe.
Aby omawiane wydarzenie w social mediach mogło być uznane za loterię fantową w rozumieniu Ustawy, powinny zostać zatem spełnione łącznie, następujące przesłanki:
- do wzięcia udziału w grze uczestnik musi nabyć los lub inny dowód udziału w grze;
- wynik gry musi być zależny od przypadku (tj. losowania);
- gra musi przewidywać wygraną rzeczową.
Różnica pomiędzy konkursem oraz loterią fantową przejawia się zatem w samym procesie podejmowania decyzji przez organizatora, której przedmiotem jest wyłonienie zwycięzcy. W loterii fantowej, której definicja ustawowa została przytoczona powyżej decyduje bowiem przypadek, innymi słowy szczęśliwy traf podczas organizowanego losowania. Natomiast w przypadku konkursu, decydujące znaczenie ma
m. in. wiedza uczestnika czy też umiejętności, jakimi uczestnik musi się wykazać, aby otrzymać nagrodę.
Nie można przejść jednak obojętnie wobec faktu, iż orzecznictwo w kwestii odrębności loterii oraz konkursu nie jest jednolite oraz wywołuje liczne kontrowersje – w szczególności w zakresie przesłanki „nabycia innego dowodu do udziału w grze”. Wskazać w tym miejscu należy na dwa poniższe orzeczenia, które wydane zostały w oparciu o organizowanie loterii promocyjnej, jednakże omawiany w nich aspekt wzięcia udziału poprzez „nabycie innego dowodu do udziału w grze” występuje również na kanwie opisywanej loterii fantowej.
Tytułem wprowadzenia, do wzięcia udziału w przedsięwzięciach, które były przedmiotem poniższych orzeczeń wymagane było polubienie postu, udostępnienie go oraz zamieszczenie komentarza przez uczestnika.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi (dalej jako „WSA”) w wyroku z dnia 8 lutego 2019 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III SA/Łd 950/18 wskazał, że: gra w loterii promocyjnej w ujęciu Ustawy jest umową o charakterze odpłatnym, której istotnym elementem jest to, że biorący w niej udział ma obowiązek zapłaty ceny losu lub innego dowodu udziału w grze, określonej w regulaminie gry. Dlatego też termin rozpoczęcia i zakończenia sprzedaży towarów lub innych dowodów udziału w loterii promocyjnej (o którym mowa w art. 61 ust. 3 i 4 Ustawy) jest równoznaczny z kupnem losu lub innego dowodu udziału w grze. W ocenie WSA jak wynika z art. 2 ust. 1 pkt 10 Ustawy, uczestnictwo w grze musi następować przez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze, co skutkuje nieodpłatnym udziałem w loterii. O ile uczestnictwo w samej loterii (losowaniu nagrody) było w tym przypadku nieodpłatne, to jednak nie zostało ono poprzedzone – jak wymaga tego przepis art. 2 ust. 1 pkt 10 Ustawy – nabyciem towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze. Podsumowując, w ocenie WSA udostepnienie postu czy polubienie go nie stanowi „nabycia innego dowodu udziału w grze”, a co za tym idzie w tym wypadku nie może być mowy o loterii promocyjnej oraz wymogu uzyskania zezwolenia bądź obowiązku zgłoszenia.
Z drugiej strony, Naczelny Sąd Administracyjny (dalej jako „NSA”) w wyroku z dnia 25 sierpnia 2020 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II GSK 601/20 wskazał, że pojęcie „innego dowodu udziału w grze” powinno być rozumiane na gruncie języka potocznego, bowiem Ustawa nie definiuje tegoż pojęcia. Zdaniem NSA nabycie to powinno być rozumiane szeroko, a co za tym idzie w oderwaniu od kontekstu jaki przypisuje się temu terminowi na gruncie języka prawnego, na gruncie, którego „nabyć to otrzymać coś na własność, płacąc za to”. Zgodnie z poglądem NSA, nabycie w tym przypadku to „uzyskanie czegoś lub zdobycie”. W uzasadnieniu orzeczenia, NSA wskazał, iż nabycie losu nie musi być odpłatne, aby konkurs mógł być uznany za grę losową w rozumieniu Ustawy, a wystarczającym powodem uznania konkursu za grę losową w rozumieniu Ustawy jest fakt, iż wydarzenie to promuje działalność prowadzoną przez organizatora w powiązaniu z uzyskaniem wygranej rzeczowej, przyznawanej losowo.
Aby uniknąć dotkliwej sankcji, w przypadku zorganizowania loterii fantowej bez wymaganego zgłoszenia bądź bez uzyskania zezwolenia (o czym mowa poniżej), jak również w celu uniknięcia wymogu spełnienia szeregu obowiązków w przypadku organizacji loterii fantowej, rekomendowanym działaniem jest wystąpienie przez organizatora z wnioskiem do Ministra właściwego do spraw finansów publicznych, który w drodze decyzji rozstrzygnie czy organizacja planowanego wydarzenia w mediach społecznościowych, posiadająca cechy charakteryzujące loterię fantową jest grą losową w rozumieniu Ustawy. Do takiego wniosku zgodnie z treścią art. 2 ust. 7 Ustawy należy dołączyć opis planowanego albo realizowanego przedsięwzięcia, uwzględniający w szczególności zasady jego urządzania, przewidywane nagrody, sposób wyłaniania zwycięzców oraz w przypadku gier urządzanych przez sieć Internet opinię potwierdzającą zasady i prawidłowość oprogramowania do urządzania tych gier.
Warto przy tym pamiętać, że wniosek taki podlega opłacie w wysokości 200% kwoty bazowej, o której również mowa będzie szerzej w dalszej części przedmiotowej analizy.
OBOWIĄZKI ORGANIZATORA KONKURSU ORAZ LOTERII FANTOWEJ
Na zorganizowanie konkursu nie jest wymagane uzyskanie odpowiedniego zezwolenia wynikającego
z Ustawy. W tym zakresie należy jednak pamiętać o konieczności spełnienia wymagań stawianych przez konkretne medium społecznościowe oraz przez przepisy związane z przetwarzaniem danych osobowych uczestników – organizator konkursu będzie bowiem przetwarzał dane osobowe uczestników (m. in. imię oraz nazwisko) w celu ich weryfikacji oraz wyłonienia zwycięzcy.
Organizacja loterii fantowej w niektórych przypadkach będzie wymagała od organizatora odpowiednio jej zgłoszenia do właściwego naczelnika urzędu celno-skarbowego dokonanego nie później niż na 30 dni przed dniem jej rozpoczęcia (w przypadku, w którym wartość puli wygranych nie przekracza kwoty bazowej, o której mowa poniżej) bądź uzyskania zezwolenia dyrektora właściwej izby administracji skarbowej wydawanego na wniosek organizatora, którego treść określona została w art. 38 Ustawy. Pamiętać przy tym należy, że rozpatrzenie wniosku odnoszącego się do loterii fantowej następuje
w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku.
Warto w tym miejscu również zaznaczyć, że udzielenie przedmiotowego zezwolenia jest odpłatne. Zwolnione z opłaty wymaganej przez ustawodawcę są jedynie takie gry losowe, w których wartość puli nagród nie przekracza kwoty bazowej, a co za tym idzie te wobec których ustawodawca nie wymaga uzyskania odpowiedniego zezwolenia.
Wysokość opłaty uzależniona jest od kwoty bazowej dla danego roku kalendarzowego, która jest równa przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku,
w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego w obwieszczeniu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Głównego Urzędu Statystycznego. W roku 2020, kwota ta wynosiła 5.247,12 zł. W przypadku loterii fantowej, opłata za wydanie zezwolenia jest stała i wynosi odpowiednio 50% kwoty bazowej (w przypadku, w którym loteria urządzana jest na terenie jednego województwa) oraz 100% kwoty bazowej (w przypadku obszaru kilku województw).
Ponadto podkreślić należy, że zgodnie z treścią art. 24 ust. 1 Ustawy, podmiot urządzający gry hazardowe, w tym podmiot urządzający gry hazardowe przez sieć Internet jest obowiązany zapewnić, aby osoby pełniące funkcję lub zajmujące stanowisko, z którym wiąże się obowiązek:
- nadzorowania gier hazardowych, w szczególności dyrektorzy oddziałów, ośrodków gier oraz ich zastępcy, kierownicy i ich zastępcy, osoby nadzorujące gry telebingo, loterie fantowe, gry bingo fantowe, loterie promocyjne i loterie audioteksowe, inspektorzy w ośrodkach gier, kasjerzy stołu, osoby nadzorujące prowadzenie gier przez sieć Internet,
- bezpośredniego prowadzenia gry hazardowej, w szczególności: krupierzy, obsługujący automaty do gier, urządzenia losujące lub urządzenia do gier, z wyłączeniem pracowników obsługi technicznej
– przed rozpoczęciem wykonywania obowiązków na zajmowanym stanowisku lub pełnienia funkcji odbyły szkolenie z zakresu przepisów o grach hazardowych i regulaminów urządzanych gier w zakresie niezbędnym do wykonywania czynności związanych z nadzorowaniem i prowadzeniem gier.
KARA ZWIĄZANA Z ORGANIZACJĄ LOTERII FANTOWEJ BEZ ZEZWOLENIA
Organizowanie loterii fantowej bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia niesie za sobą konsekwencje w postaci zarówno decyzji o wymierzeniu kary pieniężnej przez Naczelnika Urzędu Celno-Skarbowego oraz sankcji karnej przewidzianej w Kodeksie karnym skarbowym.
Zgodnie z treścią art. 89 ust. 1 pkt 1 Ustawy, karze pieniężnej podlega urządzający gry hazardowe bez koncesji, bez zezwolenia lub bez dokonania wymaganego zgłoszenia. Orzeczona kara może sięgnąć nawet 5-krotności opłaty za wydanie zezwolenia bądź 10.000,00 zł w przypadku, w którym loteria była przeprowadzona bez wymaganego zgłoszenia.
Natomiast zgodnie z treścią art. 108 §1 k.k.s., kto wbrew przepisom Ustawy lub warunkom zezwolenia urządza lub prowadzi loterię fantową, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.
Bartłomiej Ambrożek, Adwokat w Kancelarii Ungier Gliniewicz i Wspólnicy
Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej. W przypadku wątpliwości co do swoich uprawnień lub co do dalszego postępowania pamiętaj, że warto skonsultować się z zawodowym prawnikiem. Zapraszamy do kontaktu pod adresem email: biuro@ugwalert.pl