Wyczekiwana ustawa regulującą status prawny hulajnóg elektrycznych i urządzeń transportu osobistego została uchwalona przez Sejm i podpisana przez Prezydenta. Nowe przepisy wejdą w życie 20 maja 2021 roku, tj. już po 30 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Ustawy z dnia 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw.
Nowelizacja wprowadza do ustawy Prawo o ruchu drogowym, rozwiązania mające na celu uporządkowanie ruchu hulajnóg elektrycznych, urządzeń transportu osobistego (m.in. deskorolek elektrycznych czy elektrycznych urządzeń samopoziomujących) oraz urządzeń wspomagających ruch (m.in. rolki, deskorolki, hulajnogi – jednak napędzane siłą mięśni) na drogach publicznych, w strefach zamieszkania oraz w strefach ruchu. Konieczność wprowadzenia zmian wynika z potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa uczestnikom ruchu drogowego wobec szybkiego rozwoju technologii w zakresie urządzeń przeznaczonych do transportu osób, takich jak hulajnoga elektryczna, elektryczne urządzenia samopoziomujące i inne urządzenia o podobnej konstrukcji wyposażone w napęd elektryczny lub napędzane siłą mięśni. Wskazane urządzenia stały się bowiem powszechnie dostępne i cieszą się dużą popularnością, co sprawie, że korzysta z nich coraz więcej osób.
Tymczasem obowiązujące dotychczas przepisy ustawy Prawo o ruchu drogowym nie określają wprost zasad ruchu drogowego, do których powinna się stosować osoba poruszająca się np. hulajnogą elektryczną. Prowadziło to do licznych wątpliwości, sporów, ale przede wszystkim do niebezpiecznych zdarzeń z udziałem osób korzystającej z takich urządzeń. Ponadto, na podstawie obecnych przepisów osoby poruszające się za pomocą hulajnóg elektrycznych albo urządzeń transportu osobistego nie mogły być traktowane jako piesi ani też jako kierujący pojazdami, co powoduje wątpliwości i brak jednolitego podejścia do tych osób ze strony organów uprawionych do kontroli ruchu drogowego.
Ustawodawca starając się wyjść naprzeciw oczekiwaniom społecznym, aby umożliwić ustalenie nowych zasad ruchu drogowego, w pierwszej kolejności uzupełnił katalog definicji legalnych o pojęcia takie jak:
- „urządzenie wspomagające ruch”, tj. urządzenie lub sprzęt sportowo-rekreacyjny przeznaczony do poruszania się osoby w pozycji stojącej. Urządzenie to może być napędzane wyłącznie siłą mięśni osoby poruszającej się tym urządzeniem;
- „hulajnoga elektryczna”, tj. pojazd napędzany elektrycznie, dwuosiowy, z kierownicą, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, iż ustawa nie dopuszcza przebywania na hulajnodze elektrycznej więcej niż jednej osoby, zatem może to być wyłącznie kierujący;
- „urządzenie transportu osobistego”, tj. pojazd napędzany elektrycznie, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe, z wyłączeniem hulajnogi elektrycznej.
Ustawodawca zdecydował się określić maksymalną prędkość dopuszczalną dla hulajnogi elektrycznej lub urządzenia transportu osobistego. Prędkość dopuszczalna dla takich pojazdów wynosić będzie maksymalnie 20 km/h. Oznacza to, iż na dzień dzisiejszy, większość urządzeń dostępnych na rynku umożliwia jechanie szybciej niż wskazana przez ustawodawcę wartość. Istotne jest jednak, iż kierujący rowerem lub hulajnogą elektryczną, jak również osoba poruszająca się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, korzystając z chodnika albo drogi dla pieszych, jest obowiązana poruszać się z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego. Ponadto taka osoba zobowiązana jest także zachować szczególną ostrożność, ustępować pierwszeństwa pieszemu oraz nie utrudniać jego ruchu.
Ustawa narzuca jednocześnie, iż podstawową częścią drogi jaką powinni poruszać się kierujący hulajnogą elektryczną to droga dla rowerów lub pas ruchu dla rowerów. W konsekwencji, zakazy dotyczące ruchu rowerów oraz motorowerów obowiązują również kierującego hulajnogą elektryczną. W związku z powyższym kierującemu hulajnogą elektryczną zabrania się: jazdy po jezdni obok innego uczestnika ruchu, jazdy bez trzymania co najmniej jednej ręki na kierownicy oraz nóg na pedałach lub podnóżkach oraz czepiania się pojazdów.
W przypadku, gdy brakuje wydzielonej drogi dla rowerów oraz pasa ruchu dla rowerów, mając na uwadze konstrukcję hulajnóg elektrycznych oraz mniejszą stateczność jadącego tymi pojazdami, w celu zapewnienia bezpieczeństwa kierujących hulajnogą elektryczną oraz innych uczestników ruchu drogowego, poruszających się po jezdni – wprowadzono obowiązek korzystania z jezdni, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością nie większą niż 30 km/h. Natomiast możliwość korzystania przez kierującego hulajnogą elektryczną z chodnika lub drogi dla pieszych jest dozwolona jedynie w przypadku, gdy brakuje wydzielonej drogi dla rowerów lub pasa ruchu dla rowerów, a dopuszczalna prędkość pojazdów na jezdni drogi jest większa niż 30 km/h.
Dodatkowo ustawa wprowadza dla osoby poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch następujące zakazy: zakaz poruszania się w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, przewożenia innej osoby (także zwierzęcia lub ładunku), ciągnięcia pojazdu lub ładunku, a także czepiania się pojazdów oraz poruszania się tyłem. Zarówno funkcjonariusze Policji, jak i Straży Miejskiej są uprawnieni do uniemożliwienia poruszania się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch osobie znajdującej się w stanie nietrzeźwości lub stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu.
Zgodnie z nowym brzmieniem przepisów pieszy poruszający się po drodze dla rowerów będzie obowiązany ustąpić miejsca osobie poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, kierującemu rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego. Jednak w strefie zamieszkania to pieszy ma pierwszeństwo zarówno przed pojazdem, jak i osobą poruszającą się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruchu.
Uwagę zwraca również, iż w celu uporządkowania postoju m.in. hulajnóg elektrycznych, czy rowerów oraz umożliwienia bezpiecznego poruszania się pieszych, nowelizacja wprowadza regulację dotyczącą dopuszczenia postoju roweru, hulajnogi elektrycznej lub urządzenia transportu osobistego na chodniku w miejscu do tego przeznaczonym. W przypadku braku takiego miejsca wskazane pojazdy muszą być pozostawione jak najbliżej zewnętrznej krawędzi chodnika najbardziej oddalonej od jezdni oraz równolegle do tej krawędzi.
Postój wymienionych wyżej pojazdów na chodniku w sposób niezgodny z przepisami ustawy Prawo o ruchu drogowym stanowić będzie czyn wyczerpujący znamiona wykroczenia i zagrożony karą grzywny.
Mając na względzie konieczność zapewnienia spełniania obowiązków ustawowych przez kierującego rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego oraz niektórych obowiązków przez osobę poruszającą się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, znowelizowana ustawa penalizuje czyn polegający na poruszaniu się chodnikiem lub drogą dla pieszych z prędkością większą niż prędkość zbliżona do prędkości pieszego lub nieustępowaniu pierwszeństwa pieszemu.
W związku z tym w ustawie Kodeks wykroczeń dodano art. 86a, który stanowi, iż ten kto, kierując rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego albo poruszając się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch na chodniku lub drodze dla pieszych, nie porusza się z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego lub nie ustępuje pierwszeństwa pieszemu podlega karze grzywny albo karze nagany.
Bez wątpienia nowelizacja przepisów była konieczna, ponieważ do tej pory stan prawny omawianych urządzeń pozostawał nieuregulowany. Prowadziło to do niebezpiecznych i nieodpowiedzialnych zachowań użytkowników tych urządzeń.
Największe kontrowersje budzi jednak wprowadzenie nakazu kierowania pojazdem na chodniku lub drodze dla pieszych w tempie zbliżonym do prędkości pieszego. Może się to czasem okazać niewykonalne, gdy z uwagi na konstrukcję pojazdów takich jak hulajnoga elektryczna, czy rower, niemożliwe będzie utrzymanie równowagi przez ich użytkowników. Nie bez znaczenia jest również użycie niedookreślonego pojęcie „prędkości pieszego”, które od samego początku będzie budziło spory interpretacyjne. Przy wszelkich przepisach z zakresu odpowiedzialności karnej czy wykroczeniowej jest to wysoce niewskazane.
Maciej Bielecki, Wspólnik w Kancelarii Ungier Gliniewicz i Wspólnicy
Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej. W przypadku wątpliwości co do swoich uprawnień lub co do dalszego postępowania pamiętaj, że warto skonsultować się z zawodowym prawnikiem. Zapraszamy do kontaktu pod adresem email: biuro@ugwalert.pl.